GDANSK - Tijdens de opening van het Wereldcongres 2006 van de Beiaard Wereld Federatie in de Artus-zaal eerde de voormalige president van Polen en Nobelprijswinnaar Lech Walesa enkele tientallen in vol ornaat gekleede brandweerlieden en politiemannen voor het redden van de St. Catharina-kerk en -beiaard van de ondergang door het vuur in mei eerder dat jaar. De magnifieke zaal en het stadhuis van Gdansk in Renaissance-stijl, ooit vergaderplaats van de aristocratie, functioneerde als centrum voor de activiteiten van het vijfdaagse congres dat door de Polskie Stowarzyszenie Carillonowe groots en met ceremonie was georganiseerd. De gebeurtenissen tijdens de opening zetten de toon voor een week van concerten door internationale musici, ontwikkelingen in de wetenschap, presentaties van nieuwe composities, en technische evaluaties van de beiaard en de beiaardbouw. Dit alles ondergedompeld in een overvloed van Poolse historie en cultuur.
Tiffany Ng ________________________________________________
DE TWEE BEIAARDEN VAN POLEN
Gdansk is de stad waar de enige twee beiaarden van het land te vinden zijn, één van 49 klokken in de St. Catharina-kerk (1990) en één van 37 in het Stadhuis (2000), beide gebouwd door Koninklijke Eijsbouts. De middentoonstemming van de beiaard van het Stadhuis is een huldeblijk aan het 16de-eeuwse spel van Johannes Moor uit 's-Hertogenbosch dat iedere belangrijke stedelijke gebeurtenis luister bijzette totdat het in 1945 op drie klokken na werd vernietigd. Als nieuw instrument in een historische stemming symboliseert de beiaard ook het nieuwe herkenbare doel van het gebouw als Historisch Museum van Gdansk.
De beiaard van de 12de-eeuwse St. Catharina-kerk heeft een nog veel dramatischer verleden, verwoest door een brand in 1905 na blikseminslag, hergoten door Schilling uit Thüringen in 1908, en gevorderd door het Derde Rijk in 1942. De Tweede Wereldoorlog veranderde het dak in puin. Maar ondanks de recente tragische brand in de St. Catharina-kerk, die de speelcabine tot op enkele meters was genaderd, is de beiaard gespaard gebleven. Terwijl we hopen dat Polen meer beiaarden zal bouwen na het succes van het BWF-congres, moeten we ook de hardnekkigheid bewonderen waarmee men de bestaande heeft behouden.
CONCERTEN
Geheel in lijn met het thema van het congres - "de beiaard als historisch instrument voor de toekomst" - organiseerde de PCS een serie dramatisch contrasterende concerten. Henk Verhoef en Geert D'hollander speelden programma's van vroege en barokmuziek die geschikt waren voor de stadhuisklokken, terwijl Frans Haagen een elektro-acoustisch concert gaf op de St. Catharina-toren dat flink de aandacht trok van passanten. Het beiaardduo The Bell's Angels bestaande uit Twan Bearda en Luc Rombouts voerde bewerkingen uit, terwijl Todd Fair eigentijdse muziek ten gehore bracht.
Jonge artiesten zoals Monika Kazmierczak en Malgosia Fiebig vertegenwoordigden op waardige wijze de gastheer door middel van concerten met muziek van Poolse componisten. Wim Ruitenbeek trad namens de NKV op met werken van Courter en Mozart, en Wilhelm Ritter speelde uit naam van de DGV Duitse composities en een werk van Johann Ephraim Eggert. De concerten van Michel Goddefroy (GCF) en Timothy Hurd (CSA) toonden een variëteit aan stijlen, evenals het NSCK-concert door Sinikka Honkanen, Laura Marie Rueslåtten, en Ann-Kirstine Christiansen. Christian Boon (ACW) speelde 20ste-eeuwse werken, en Giedrius Kuprevicius (LCG) presenteerde zijn nieuwste werk voor beiaard en tape. John Courter, concertgever namens de GCNA, bracht enkele van zijn eigen werken, en Liesbeth Janssens representeerde de VBV met nieuwe Vlaamse composities.
De kwaliteit van de concerten was relatief hoog, maar niet altijd. De kwaliteit van een concertgever blijft de verantwoordelijkheid van de lidorganisaties, maar ook de ontvangende organisatie dient een strenge selectie hanteren bij het uitnodigen van gastmusici.
LEZINGEN
De eerste drie lezingen plaatsten de geschiedenis van de muziek, in het bijzonder het 18-de en 19de-eeuwse beiaardrepertorie, zorgvuldig in de context van de lange historie van Gdansk en de internationale invloeden op haar cultuur. De lokale muziekbronnen maakten het duidelijk dat de Poolse muziekgeschiedenis nog niet zo breed is bestudeerd als deze verdient. De lezingen mondden uit in een presentatie van Frank Deleu over de manuscripten van de 18de-eeuwse beiaardcomponist Johann Ephraim Eggert en de publicatie van een prachtige facsimile-uitgave van Eggert's Choral-Lieder zu dem Glockespiel der Altstädtschen Ober Pfarr-Kirche zu St. Catherinen ausgesetzt mit Variationes (1784). Deze collectie voor het automatisch spel, ook handmatig speelbaar, wordt begeleid door een CD met een selectie van opnamen en MIDI-bestanden die uitgebreider nog op een CD-ROM zullen verschijnen. Het manuscript biedt waardevolle inzichten in het repertoire en gebruik van het trommelspeelwerk en nodigt uit tot verder onderzoek.
Tijdens een dag op het enorme 13de-eeuws kasteel van Malborg, het grootste versterkte Gotische gebouw in Europa, werd ingegaan op toekomstige ontwikkelingen van het instrument. De Klavierencommissie presenteerde de langverwachte aankondiging van een wereldstandaard voor stokkenklavieren dat in een apart artikel is toegelicht. Dit werd gevolgd door kanttekeningen van Timothy Hurd en een presentatie door Marc van Eyck over de wenselijkheid van een Beiaard Kwaliteits StandaardNorm en een Internationaal Beiaard KwaliteitsCentrum die het voor beiaardiers inzichtelijker maken welke eisen aan de bouw van nieuwe beiaarden mogen worden gesteld.
De 'modere muziek dag' bracht twee aantrekkelijke multimedia presentaties, één van John Courter over 'Hedendaagse Amerikaanse muziek' en één door Tin-Shi Tam over 'Klokken en klokkenmuziek in China'. In 'Back to the Future' gebruikten Luc Rombouts en Carl Van Eyndhoven praktijkvoorbeelden om aan te tonen dat ontwikkelingen in de musicologie niet adequaat zijn toegepast op het onderzoek naar historische Vlaamse beiaardmuziek. Dit probleem zal binnen een driejarig project door het Onderzoeksplatform van de K.U. Leuven Associatie worden aangepakt. Onderdeel van een tweede algemene bijeenkomst in de Artus-zaal was een presentatie van de plannen voor het congres in Groningen in 2008.
Deelnemers aan het congres ontvingen later per post een Congresbook dat waardevolle details van de lezingen en congresverslagen beschikbaar maakte. Typografische fouten en vergeten diagrammen en voetnoten tonen echter aan dat het belangrijk is voldoende zorg te besteden aan de opmaak.
BESLUIT
De beroemde componist Kryzsztof Penderecki dirigeerde het Sinfonietta Cracovia en de Polish Baltic Philharmonic in een bijzonder concert voor de BWF met een programma dat ook eigen werk omvatte. Na de aankondiging dat Wylie Crawford de opvolger van Adrian Gebruers als voorzitter van de BWF zou worden, eindigde het congres met een banquet in de Artus-zaal, en liet menig aanwezige ter plekke een speciale congresmunt slaan. De Poolse posterijen gaven voor het congres zelfs een speciale postzegel uit.
Ondanks een tekort aan vegetarisch voedsel tijdens de recepties en maaltijden, en een hardnekkig alarm tijdens Penderecki's concert, heeft de PSC een werkelijk professioneel congres georganiseerd dat genereus door de stad, de staat, en het Historisch Museum van Gdansk is ondersteund. Van de beschikbaarheid van historische locaties, en van het vervoer van de deelnemers naar afgelegen plaatsen over land en water, was de planning van de PSC professioneel. De stad Gdansk zelf bood meer culturele schatten dan een bezoeker in een paar dagen kon bekijken, en de PSC integreerde elementen van de traditionele Poolse cultuur in de activiteiten. Met zijn voortreffelijke uitvoerenden en organisatoren is het zeker dat de PSC in de komende jaren meer gedenkwaardige activiteiten zal organiseren, en ik kijk reikhalzend uit naar de realisatie van Polen's unieke visie op de beiaard als historisch instrument voor de toekomst.
